Op het Europese continent hoorde Oostenrijk bij de eerste landen met een professionele voetbalcompetitie. Voor Duitse topvoetballers was dat zo rond 1930 reden om te dreigen met vertrek. Als de nazi’s er niet tussen waren gekomen zou SV Austria Salzburg een optie zijn geweest.
Illustratie: Max Cross
De drievoudige landskampioen en in 1994 UEFA-cupfinalist, ontstaat in 1933 uit ‘arbeidersclub’ FC Rapid (1928) en het meer gegoede (‘burgerlijke’) FC Hertha (1923). Een ‘politieke sensatie’ volgens clubsite austria-salzburg.at, omdat in februari vlak erna de burgeroorlog uitbarst. Sommigen menen dat de keuze van de clubkleuren een bewuste is: ‘violet en wit’ vallen niet samen met de kleur van een politieke stroming. De toevoeging ‘Austria’ zou duiden op de wens Oostenrijk onafhankelijk te houden.
‘In Salzburg spielen wir die erste Violin’
Historisch besef leek aan de heer Dietrich Mateschitz, oprichter van drankenconcern Red Bull, niet besteed. In 2005 meldde het eveneens in Salzburg gevestigde drankbedrijf zich bij Austria als sponsor. Niet in de persoon van de oprichter maar via diens ‘close friend’ Franz Beckenbauer. Financiële problemen maakten de clubleiding ontvankelijk voor de toenadering. Volgens BBC-verslaggever Karan Tejwani zou de in 2022 overleden Mateschitz wel voetballiefhebber zijn geweest. ‘Gepassioneerd’ zelfs. Maar commerciële passie bleek te overheersen. De veronderstelde sponsoring bleek domweg een toevoeging aan de uitdijende sporttak van het bedrijf, met tenues in rood-wit, voorzien van het bedrijfslogo. Hiertegen kwam de trouwe supportersaanhang in verzet. De Austria-clubsite stelt dat vanwege de negatieve publiciteit, de clubleiding daarop gesprekken met supporters aanging en de beslissing over de clubkleuren opschortte.
In 2010 publiceert ‘In de Hekken’ over de details:
Twee weken na de overname siert een enorm spandoek het stadion: Unser Verein: Austria Salzburg. Unsere Farben: Violett-Weiss. 9000 handtekeningen onderstrepen de eis de geschiedenis van Austria Salzburg te respecteren, en clubnaam en -kleuren uit 1933 in stand te houden. Bij de wedstrijd tegen Sturm Graz blijft de fanatieke Südkurve 19:33 minuten leeg. De bezoekende fans tonen zich solidair door aan de actie mee te doen.
Als Austria Salzburg op 29 mei 2005 de laatste competitiewedstrijd met 2-1 wint van SC Bregenz, zal dat de allerlaatste blijken. In de Hekken: ‘Op 13 juni wijzigt de naam in Red Bull Salzburg. (...) de nieuwe website toont nergens een spoor van paars-wit, geen woord over de clubhistorie. Er wordt zelfs vermeld dat de club in 2005 is opgericht, maar dit wordt op last van de Oostenrijkse bond teruggedraaid.’ Op 1 juli start Initiative Violett-Weiss. ‘De clubleiding geeft antwoord door de halve Südkurve om te bouwen tot zitplaatsen, een duidelijk signaal dat ze van haar fanatieke supporters af wil. Eind juli, bij aanvang van het nieuwe seizoen, vinden de fans op hun plaats een plastic bril met paarse glazen. Durchsicht – Klarsicht – Einsicht staat erop. Inzicht – Verstand – Begrip. Oftewel, jullie domme supporters moeten het maar accepteren, of oprotten. In de media verklaart de clubleiding dat “dit niet het publiek is dat wij in het stadion willen hebben”. De fanatieke fans worden voor het gemak weggezet als vandalen, en stadionverboden worden bij bosjes uitgedeeld. Supporters die zoals altijd in het paars-wit naar de wedstrijd komen worden bij de stadionpoort geweigerd. Bij aanvang van de eerste wedstrijd van het nieuwe seizoen blijkt inmiddels de hele Südkurve van stoeltjes voorzien.’
‘Na deze provocaties worden de gesprekken met de clubleiding afgebroken (...). Op 17 september volgt een actiedag waarop door heel Europa spandoeken en steunbetuigingen op de tribunes te bewonderen zijn. Hierbij is de inmiddels gevleugelde term Against modern football voor het eerst te zien. De supporters van wijlen Austria Salzburg bezoeken voor de laatste keer het stadion, waar ze met ontelbare fakkels en spandoeken zowel hun liefde voor Austria als hun woede over Red Bull tonen.’
Eind oktober verwerft een groep supporters het recht op de naam en richt SV Austria Salzburg opnieuw op. In de eerste wedstrijd op 29 juli 2006 zijn enkele duizenden toeschouwers getuige van een 6-0 overwinning. Tegenstander is Lieferinger SV in de 2. Klasse Nord (7e niveau).
‘Die Stadt strahlt in Violett’
1933 blijft gelden als oprichtingsjaar. Thuis wordt elke 33ste minuut in de tweede helft gemarkeerd, schrijft Karan Tejwani via de BBC. Franz Xaver Ager, algemeen bekend als ‘Schutzei’, stelt zich dan op voor de spelerstunnel en roept luid: ‘Ratatatatatata’. Waarop de rest van het stadion antwoordt: ‘Austria!’
Op 26 september 2023 troffen Austria en RB elkaar voor het eerst rechtstreeks. Een gevolg van de loting voor de Oostenrijkse beker. De BBC plaatste die dag Tejwani’s artikel ‘A derby, 18 years in the making’ online: de bekerclash tussen ‘the undying love’ voor Austria Salzburg en ‘the riches’ van RB Salzburg.
In de aanloop weigerde Austria de naam van de tegenstander te gebruiken. ‘In aankondigingen werden slechts initialen opgevoerd, het logo vervangen door een zwarte cirkel met “RBS” erin.’ Bestuurslid Stefan Schubert vertelde Tejwani vooraf geen fanprotesten te verwachten. ‘Het bestaan van Austria Salzburg is al het grootst mogelijke protest. De supporters zullen bovenal een fantastische sfeer creëren.’
Daags voor de bekerderby Austria –‘RBS’ ontrolden supporters van het zuid-Duitse SC Freiburg de tekst ‘In Salzburg Nur Die Austria’. Bij Sturm Graz bleven ze niet achter: ‘Salzburg bleibt Violett, Scheiss Red Bull!’
Het verloop van de match maakte Stefan Schuberts woorden tot een mix van ‘Wahrheit und Dichtung’. De aftrap werd een half uur vertraagd doordat een auto de entree van het bezoekende team blokkeerde. De tweede helft ving 30 minuten te laat aan dankzij een gigantische pyro. Journalist Matt Ford (@Matt_4d) tweette er beelden van. ‘SV Austria Salzburg in de Oostenrijkse beker tegen “the drinks company” die hun club stal, met keeper Manuel Kalman in een tenue met opdruk not for sale.’ Doeken verwoordden in diverse toonaarden verachting. ‘Für Euch Zählen Nur Erfolg (succes) und Scheine (biljetten), Ihr Charakterlosen Bullenschweine!’
Fan owned clubs
Matt Ford (Duits en Europees voetbal, sportpolitiek & fancultuur) was ten tijde van het WK in Rusland een van de 1000 bezoekers van SV Austria Salzburg – FC United of Manchester. Beide ontsprongen aan commerciële overnames van hun clubs in 2005.
Ca. 300 uitsupporters bespaarden zich de halve finale Engeland-Kroatië (toegang: 285 tot 750 dollar), en betaalden 10 euro voor een kaartje met de opdruk ‘In love with real football’. Deze return tussen beide supporters-initiatieven volgde op een ‘heenmatch’ uit februari 2017. In Manchester schaarden zich toen 500 ‘Violetten’ onder de 2000 toeschouwers.
Ford interviewde toenmalig Austria vice-voorzitter David Rettenbacher. De oud-ultra weigert koppig de naam van RB Salzburgs eigenaar te noemen en spreekt consistent over het drankbedrijf. Hij herinnert zich de definitieve breuk. ‘Toen the drinks company als finale concessie aanbood om de keeper met violette kousen uit te rusten zeiden we: “OK, duidelijk”.‘
In de jaren tot 2018 reikte SV Austria Salzburg tot Oostenrijks 2. Bundesliga (2015). Ford meldt hoe ze door aanzienlijke financiële problemen van dat (professionele) niveau terugvielen naar het vierde (amateur)niveau. Desondanks en ‘ongeacht de aanwezigheid van zo’n machtige stedelijke rivaal, is de club er nog steeds.’ Rettenbacher ziet dat het moeilijk is ‘omdat de drinks company zo’n grote invloed heeft op de media en politici hier. Niemand durft tegen hen in te gaan.’ Daarentegen is er veel steun buiten Salzburg, in het bijzonder onder Duitse supportersgroepen. Toen in seizoen ’17-’18 Borussia Dortmund in het UEFA-toernooi RB Salzburg lootte, weigerden supporters van de harde kern naar Oostenrijk af te reizen. ‘In plaats daarvan verkochten ze symbolische tickets, waaruit een donatie van 20.000 euro aan “Die Austria” voortkwam.’
‘A real boost’, volgens Rettenbacher. ‘Juist na de brainwashing dat we slechts hooligans en troublemakers zouden zijn, is het fantastisch dat zoveel mensen in het buitenland ons steunen.’
De financiële problemen uit 2015 werden twee jaar later overwonnen. Dankzij de donaties van supporters bleek de resterende 70.000 euro schuld te voldoen. Rettenbacher ziet in dat de club de promotie niet had moeten aanvaarden. ‘Maar het zou heel moeilijk uit te leggen zijn geweest aan de supporters. It was all violet skies and violins. Nu zouden de mensen dat wel aanvaarden.’ Een opmerking die mede verwijst naar splitsingen tussen de supportersgroepen die in de loop van 2018 werden overwonnen.
Tegenwoordig speelt Austria op het derde niveau.
Komentar